Cukrzyca to jedna z bardziej podstępnych chorób. O tym, że na nią cierpimy dowiadujemy się zazwyczaj dopiero wtedy, gdy jej stadium jest już zaawansowane i pojawiają się groźne powikłania.
Nieleczona może powodować rozwój miażdżycy, niedokrwienie i zawał serca, udar mózgu, uszkodzenie siatkówkiskutkujące ślepotą, owrzodzenia, trudno gojące się rany itd.
Według statystyk cierpi na nią ponad 2,5 miliona Polaków. Jest to jednak tylko liczba osób, które są świadome choroby, natomiast prawie tyle samo populacji polskiej żyje z cukrzycą zupełnie nie zdając sobie z tego sprawy.
Zaskakującym jest fakt, iż cukrzyca jest trzecim w kolejności, zaraz za rakiem i chorobami serca, powodem zgonów w Polsce.
Cukrzyca jest chorobą, która, w dużym uproszczeniu, jest efektem niedoboru w organizmie insuliny, czyli hormonu produkowanego przez trzustkę.
Insulina ma znaczący wpływ na to, jak przebiegają procesy przemiany materii zachodzące u człowieka, ponieważ bierze udział w ich regulacji.
W związku z brakiem tego ważnego hormonu w organizmie dochodzi do podwyższenia poziomu glukozy we krwi (hiperglikemii).
Wyróżnić można cztery typy cukrzycy, spośród których najczęściej występującą jest:
Cukrzyca typu 2 charakteryzuje się tym, że organizm produkuje spore ilości insuliny, jednak nie jest ona w stanie zamienić cukru na energię. Cukrzyca typu 2 dotyczy przede wszystkim osób, które przekroczyły czterdziesty rok życia, ale choruje na nią także coraz więcej dzieci. Ma to powiązanie z faktem, iż następuje przejęcie zachodniego stylu życia razem z jego wadami jakimi są niewątpliwie nadmierne spożywanie fast foodów i brak aktywności fizycznej. Taki tryb życia prowadzi do nadwagi, a nawet wręcz otyłości, co zwiększa ryzyko zachorowania na cukrzycę.
Cukrzyca typu 1 występuje głównie u dzieci i młodzieży, jest spowodowana, odwrotnie niż w przypadku cukrzycy typu 2, zbyt małą produkcją insuliny przez organizm bądź zupełnym brakiem tego hormonu. Podatność na obie te odmiany cukrzycy jest dziedziczna.
Rodzaj cukrzycy, która pojawia się u ciężarnych trwa do momentu urodzenia dziecka i jest zazwyczaj spowodowana przez zmiany fizjologiczne pojawiające się podczas okresu ciąży. U 1/3 do 1/2 ciężarnych, które przebyły ją podczas ciąży z czasem rozwija się też cukrzyca typu 2.
Na cukrzycę wtórną można zachorować np. po stosowaniu niektórych leków w schorzeniach układu krążenia lub poprzez niedostateczne czy wadliwe odżywianie się (przypadki występowania tego typu cukrzycy najczęściej w Azji, Afryce – krajach słabo rozwiniętych).
Miażdżyca jest chorobą tętnic, polegającą na powstaniu w ich błonie wewnętrznej i środkowej zmian prowadzących do zmniejszenia elastyczności ścian i zwężających światło (przekrój) tych naczyń. Procesy wywołujące miażdżycę są skomplikowane i złożone.
Miażdżyca jest przyczyną wielu chorób układu krążenia, jest główną przyczyną śmierci mieszkańców krajów zachodnich.
Jak przebiega proces miażdżycowy?
Miażdżyca to przewlekły, postępujący proces chorobowy. Pod wpływem wielu czynników dochodzić może do uszkodzenia błony wewnętrznej naczyń tętniczych, zmiany komórek mięśni gładkich ściany tętnicy i tworzenia tkanki łącznej.
Na skutek patologicznych procesów wytwórczych i zwyrodnieniowych powstaje i narasta zwężająca tętnicę płytka miażdżycowa. Ta płytka w ścianie tętnicy ulega potem zwapnieniu. Co tworzy taką płytkę? Głównie lipidy - cholesterol i jego estry.
Ważną rolę w procesie miażdżycowym odgrywa układ krzepnięcia. Początkowo, po uszkodzeniu śródbłonka (błony wewnętrznej tętnicy) tworzą się drobne przyścienne zakrzepy. W bardziej zaawansowanej chorobie, w późniejszym okresie taka płytka miażdżycowa może pękać, dochodzi wtedy do większych zakrzepów, niekiedy z zamknięciem światła całej tętnicy, co powoduje przerwanie przepływu krwi. Krew płynąc do tkanek poprzez tętnice odżywia jak wiadomo te tkanki. Jeśli tętnica zostanie zamknięta przez zakrzep powstały wskutek procesu związanego z pęknięciem płytki miażdżycowej może dojść do martwicy, a więc zawału obszaru narządu zaopatrywanego przez to naczynie. Taki właśnie jest mechanizm powstawania zawału serca i zawału mózgu.
Czynniki ryzyka rozwoju miażdżycy
Poznano czynniki przyspieszające i nasilające tempo rozwoju miażdżycy, znane jako czynniki zagrożenia, czyli tzw. czynniki ryzyka. Jest ich wiele. Zalicza się tutaj uwarunkowania genetyczne, płeć (częściej chorują mężczyźni), zanieczyszczenie środowiska, stres psychospołeczny, wiek – tych czynników w zasadzie nie udaje się zmniejszać, modyfikować, są to czynniki niepoddające się kontroli człowieka.
Depresja. Na co dzień człowiek współczesny narażony jest na różnorakie stresy, staje wobec wielu wyzwań nieraz ponad jego siły i wytrzymałość. Prawdziwa radość życia jest dziś zjawiskiem coraz rzadszym, ustępuje miejsca smutkowi i przygnębieniu.
Człowiek może popaść w depresję. Ta choroba czyni spustoszenie w uczuciach, emocjach, kontaktach międzyludzkich, opanowuje wolę i może popchnąć do samozagłady. Smutek i przygnębienie to emocje, które dotykają każdego człowieka. Pojawiają się, ale zanikają, przeplatają się z radościąi uśmiechem. Negatywne uczucia zazwyczaj są krótkotrwałe, występują u zdrowego człowieka przez kilka godzin lub dni. Jednak, gdy stanom obniżonego nastroju towarzyszą ponadto inne objawy: poczucie braku energii do życia, niemożność przeżywania radości, niska samoocena oraz gdy taki stan trwa nadmiernie długo można rozpoznać depresję.
Depresja może mieć wiele złożonych przyczyn i dawać różne objawy.
Właściwa diagnoza daje gwarancję prawidłowego leczenia, a co za tym idzie poprawy jakości życia człowieka chorego. Statystyka. Badania epidemiologiczne prowadzone na całym świecie dowodzą, że w ciągu całego życia na depresję choruje ok. 17% populacji ogólnej. Stwierdzono, że u ponad połowy chorych na depresję i leczących się u lekarzy ogólnych choroba ta nie zostaje nigdy rozpoznana. Szczyt zachorowań na depresję przypada pomiędzy 35 a 55 rokiem życia. Częściej chorują kobiety.
Depresję należy leczyć, ponieważ może być chorobą śmiertelną. Dane statystyczne wskazują, że około 15% osób cierpiących na depresję endogenną odbiera sobie życie. Ludzie ci stanowią większość samobójców (30 - 64%, zależnie od źródła informacji).
Kiedy jest to na pewno depresja?
Objawami poważnego zaburzenia depresyjnego są odczucie beznadziejności, braku własnej wartości, bezradności, winy, pesymizmu i smutku. Uczucia te, stan przygnębienia utrzymują się od rana do wieczora, prawie każdego dnia. Utrata zainteresowania pracą, nauką oraz trudności w utrzymaniu satysfakcjonujących kontaktów międzyludzkich, trudności w wykonywaniu codziennych zajęć to kolejne objawy. Zmienić się też mogą przyzwyczajenia dotyczące jedzenia, prowadząc czasem do znacznej utraty lub wzrostu wagi ciała. W depresji pojawić się mogą spadek energii życiowej, zaburzenia snu oraz skłonność do unikania spotkań towarzyskich. W bardzo poważnych przypadkach występują myśli samobójcze i próby odebrania sobie życia. Rozpoznanie powinien postawić lekarz (zdrowiem psychicznym zajmują się lekarze psychiatrzy), gdyż tylko on posiada odpowiednią wiedzę i doświadczenie niezbędne do rozpoznania tej choroby.
Rodzaje depresji – podział ogólny. Stosując uproszczony podział można powiedzieć, że istnieją trzy duże grupy chorób depresyjnych.
Pierwsza wiąże się z przykrymi wydarzeniami życiowymi i sytuacją społeczną. Jej źródłem najczęściej bywa utrata kogoś najbliższego: śmierć, rozwód, porzucenie, straty materialne, degradacja zawodowa czy też utrata pracy. Mówi się wtedy o depresji psychogennej. Wobec straty człowiek zdrowy reaguje przygnębieniem. To jest najczęściej stan przemijający. Po kilku tygodniach następuje powrót do normalnego życia. Zwykle nie wymaga pomocy specjalisty, bo to nie jest choroba. Ale jeśli przygnębienie trwa niewspółmiernie długo i towarzyszy mu dezorganizacja życia, potrzebna jest pomoc specjalisty. Wydarzenia życiowe, które są przyczyną depresji psychogennych, mogą być czynnikami wyzwalającymi depresje innego rodzaju.
Drugą kategorią zaburzeń depresyjnych są w psychiatrii tzw. choroby afektywne typu endogennego (depresja endogenna). Są to takie stany chorobowe, które pojawiają się bez uchwytnej przyczyny, występują często rodzinnie i mogą mieć podłoże genetyczne. W depresji endogennej przyczyny nie są do końca jasne, cechuje ją nawrotowość. Depresja psychogenna występuje zwykle raz, w powiązaniu z konkretnym wydarzeniem. W ciągu życia człowieka mogą powtarzać się okresy smutku i przygnębienia. Niektórzy chorzy doświadczają również stanów przeciwnych - euforii i wzmożonej aktywności. Naprzemiennie mogą występować stany przygnębienia i euforii.
Trzecią grupą zaburzeń depresyjnych, są depresje towarzyszące niektórym chorobom somatycznym oraz lekom stosowanym podczas leczenia ich. Różnorodne zaburzenia przemiany materii (niedoczynność tarczycy, zaburzenia funkcji nadnerczy i przysadki, zaburzenia hormonów płciowych, choroby serca, wątroby). Pomijając zaburzenia metaboliczne i działanie leków, mogące np. zakłócać neuroprzekaźnictwo, ciężka choroba jest również problemem psychicznym, więc może to być częściowo również depresja psychogenna.
Powyższy podział jest bardzo uproszczony i schematyczny. Przyczyny depresji najczęściej bywają złożone i nigdy nie są tak jednoznaczne.